ORTODONTİ
Orthodontic Treatment
SORU & CEVAP
- ORTODONTİ
- Ortodonti diş hekimliğinin özel bir dalı olup, dişlerde ve yüzde bulunan düzensizliklerin teşhisi, korunması ve tedavisi ile ilgilenen dalıdır. Maloklüzyon adı verilen düzensiz ya da “kötü” kapanış ortodontik tedavi ile düzeltilebilir. Diş büyüklükleri, çene büyüklüğü ile uyumlu olmadığı zaman dişler çeneye yerleşmek için çapraşık ya da aralıklı dizilir. Bu gibi dişsel ve iskeletsel bozukluklarda dişleri tekrar olmaları gereken dizime getirmek için ortodontik tedavi uygulanır. Ortodontik tedavi yalnızca estetik kaygısı taşımayıp, ileride karşılaşılması mümkün olabilecek diş eti hastalıklarının önlenmesini, çene eklemindeki problemlerin önlenmesini, çiğneme işlevselliğinin sağlanmasını ve konuşma bozukluğu olan bireylerin bu probleminin giderilmesini amaçlar.
- ORTODONTİK PRONLEMLER NEDEN OLUŞUR?
- Dişlerin kapanış problemlerine genel olarak maloklüzyon denir. Maloklüzyonlar genetik veya kazanılmış olabilir. Genetik problemler dişlerdeki çapraşıklıklar, diş aralarında aralık bulunması, konjenital olarak eksik veya fazla dişler, çene diş ve yüzdeki uyumsuzlukları kapsar. Kazanılmış problemler ise parmak emmeye bağlı problemler, tonsil ve adenoid nedenli hava yolu daralmaları, dişlerin erken kaybıdır. Tüm bu problemler sadece dişlerin dizilimini bozmakla kalmayıp yüz gelişimi ve görünüşü de etkilemektedir. Bu alışkanlıkların erken yaşta önlenecek olması, iskeletsel gelişimin tamamlanması açısından önem arz etmektedir. Yaşanan erken ya da geç süt dişi kayıpları da çapraşık dişlerin oluşmasına neden olabilir. Zamanından önce ağızdan düşen süt dişlerinin yerine, ağızda var olan daimi diş bu boşluğa kayar. Oradan çıkması gereken dişler ise kendisine yer bulamayacağı için çapraşıklık meydana gelir.
- ORTODONTİK TEDAVİNİN YAŞI NEDİR?
- Ortodontik tedavi her yaşta uygulanabilir. Eğer, iskeletsel bir problem yoksa ve sadece dişlerde çapraşıklık varsa bu bozukluklar, her yaşta ortodontik tedavi ile düzeltilebilir. Hastanın yaşı tedavinin süresini etkiler. Ancak, iskeletsel bir sorun varsa, ergenlik döneminin sonuna kadar bu bozuklukların tedavisi ortopedik tedavi yaklaşımları ile düzeltilebilir. Yetişkin dönemde ise bu tarz iskeletsel sorunlar, ortognatik cerrahi operasyonlar ile beraber yürütülen ortodontik tedavi ile düzeltilebilir.
-
ORTODONTİK TEDAVİ NASIL YAPILIR:
SABİT ORTODONTİK APAREYLER (BRAKETLER) - Ortodontik tedavide en sık kullanılan yöntem, dişlerin üzerine braket yerleştirmektir. Braketler dişler üzerine özel bir malzeme ile yapıştırılır ve tellerle dişlere kuvvet uygulanarak dişlerin hareket etmesi sağlanır. Günümüzde metal ya da şeffaf materyallerden yapılan çeşitli braket çeşitleri bulunmaktadır.
- HAREKETLİ APAREYLER
- Hafif çapraşıklıklarda, hafif yer darlıklarında tercih edilen hareketli apareyler, basit problemlerin çözümünde kullanılan, hasta tarafından kolaylıkla takılıp çıkarılabilen apareylerdir.
- AĞIZ DIŞI APAREYLER
- Hem çene bozukluklarını, hem de diş bozukluklarını düzelten, ağız dışından destek alan ortodontik apareylerdir.
- FONKSİYONEL APAREYLER
- Fonksiyonel apareyler kişinin çene kaslarının oluşturduğu kuvvetlerden yararlanarak, bu kuvvetleri dişlere ve çenelere ileterek düzgün bir kapanış sağlanmasına yardımcı olur. Takılıp çıkarılabilir tipleri olduğu gibi sabit tipleri de mevcuttur.
- ŞEFFAF PLAKLAR
- Hafif ortodontik bozukluklarda ya da aktif ortodontik tedavi sonrası elde edilen durumun korunması amacıyla kullanılabilir. Hasta tarafından takılıp çıkarılabilen şeffaf plaklardır. Bu plaklar doktorunuz tarafından kişiye uygun şekilde planlanarak üretilirler. Ağızda braket ya da tel bulunmaz. Ancak bu sistem her ortodontik bozukluk için uygun değildir.
- ORTODONTİK TEDAVİNİN SÜRESİ NE KADARDIR?
- Tedavi süresi kişiden kişiye değişmekle birlikte genel olarak 9-30 ay kadar sürmektedir çok nadir durumlarda bu süre uzayabilmektedir. Bu süreyi dişlenmenin gelişimi, problemin ciddiyeti, hastanın tedaviye uyumu ve gerekli diş hareketinin miktarı belirlemektedir.
- ORTODONTİK TEDAVİ İLE DÜZELEN DİŞLER TEKRAR BOZULABİLİR Mİ?
-
Dişlerin tekrar bozulması ihtimali, dişlerin tedavi sürecinin başındaki durumuna bağlıdır. Örneğin; ayrık olan dişler ortodonti ile tedavi edildiğinde, tedavi sonrasında dişlerin yeniden
ayrılma ihtimali yüksektir. Ortodonti tedavinin sonrasında, dişlerin bozulmasını engellenmelidir. Dişlerin eski haline dönmesini engelleyen ve dişleri sabit tutan tedaviye "retainer" ya da "pekiştirme"
tedavisi adı verilir. Ortodonti tedavisi iki basamaktır. Bunlardan ilki; dişlerin yerini değiştiren aktif bir tedaviyken, diğer bir ikincisi ise; dişlerin tedaviden sonraki yeni konumunu koruyup
sabitleyen pasif bir tedavidir. Pasif tedavi, ana tedaviyi pekiştirmek için uygulanır. Diş telleri çıkarılan kişilerin, ortodonti tedavilerinin tamamen bittiğini düşünmeleri çok doğru değildir;
çünkü yalnızca aktif tedavileri bitmiştir. Diş telleri çıkarılan hastaların; 1 yıl boyunca 2 ayda bir, sonrasındaki 3 yıl içinde de 6 ayda bir kontrol edilmeleri gerekir. Böylece pasif tedavi süresi
boyunca dişlerin takibi yapılarak, olası bir bozulma durumu söz konusu olduğunda, tekrar tel tedavisi uygulanmadan düzeltilme yapılabilir. Ortodontik tedavi sonrasında uygulanan pekiştirme tedavisi
çeşidine doktorunuz karar verecektir.
Pekiştirme tedavisi için kullanılan yöntemler şunlardır;- Lingual Retainer
- Şeffaf Plak
1. Lingual retainer: Önde bulunan 6 kesici dişin, dile bakan bölgesine uygulanan ve dışarıdan asla görünmeyen ince yapılı tellerdir. Lingual retainer uygulanıldığında, en az 5 yıl çıkartılmamalıdır. Çünkü bu yöntem rahatsızlık vermeyeceği gibi ağız hijyeninizi bozmayarak, dişlerinizin bozulmasının önüne geçerler.
2. Şeffaf plak: Şeffaf , takılıp ve çıkarılabilen apareylerdir. - SABİT ORTODONTİK TEDAVİ DİŞLERİMİ ÇÜRÜTÜR MÜ?
- Ortodontik tedavinin dişleri çürütme gibi bir yan etkisi yoktur. Ancak apareylerin, braketlerin uzantılarına yiyeceklerin takılması kolaylaşır. Yiyecek birikimi, plak dediğimiz diş kirinin birikimini hızlandırır. Plak varlığında dişin üzerindeki bakteri sayısında artış olur. Plak temizlenmezse diş yüzeyinde lekelenme, dişin mine tabakasında bozulma ve çürük meydana gelir. Buradaki en önemli husus diş telleri ağzımızdayken temizliğe gösterilmesi gereken özendir. Bunun için, diş tellerinin de arasını temizleyecek olan bir diş fırçası doktorunuz tarafından önerilecektir. Bu özel fırça ile dişler düzenli olarak fırçalanmalı, teller temizlenmeli ve ağız gargarası mutlaka kullanılmalıdır.
- ORTODONTİK TEDAVİ DİŞLERİM DE AĞRIYA SEBEP OLUR MU?
- Diş telleri ilk takıldığında dişlere belirli miktarda kuvvet uyguladığı için hafif bir ağrı hissedilebilir fakat çoğunlukla görülmeyebilir. Kişiden kişiye değişkenlik gösteren bir konudur. 2-3 gün içinde hissedilen değişiklik normale dönecektir sürekli ve şiddetli ağrı söz konusu değildir.
- TELLER TAKILDIKTAN SONRA NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?
- Tellerin kırılmasına sebep olabilecek sert yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Elma, armut gibi sert yiyecekler ısırıp koparılarak değil, keserek, küçük parçalar halinde yenmelidir. Özellikle erik, zeytin gibi çekirdekli gıdalar çekirdeğiyle ağza atılmamalı, çekirdeği dışarıda ayrıldıktan sonra yenmelidir. Asitli içecekler içilmemelidir. Sakız, lokum gibi yapışkan şeylerden uzak durulmalıdır.
- YAŞIM GEÇTİ TEDAVİ OLAMAM!
- Özellikle erişkin hastalar benim için artık geç oldu diye düşünebiliyor. Oysaki ortodontik tedavinin bir yaşı yoktur, her yaşta yapılabilir. Teknolojinin gelişmesi ve tedavi olanaklarının artmasıyla birlikte ortodontik tedavi her yaştan bireye kolaylıkla uygulanabilir. Sağlıklı diş dokuları olduğu, hasta tedavi sürecinde yapılması gerekenlere dikkat ettiği müddetçe ortodontik tedavi uygulanabilir. Ortodontik tedavinin erişkin hastalar için birçok faydası da vardır. Dişlerin çok çapraşık olduğu durumlarda, diş temizliği de kolay olmadığından dişler arasında arayüz çürükleri oluşabilir. Ortodontik Tedaviyle birlikte hem diş temizliği kolaylaşır hem de arayüz çürüklerinin oluşmasının önüne geçilir.
- İLK MUAYENE YAŞI NEDİR?
- Çocuklar için, 7 yaşını geçmeden ortodontik kontrolden geçmeleri tavsiye edilmektedir. Ortodontik problemlerin erken teşhisi ile ileri dönemde karşılaşılabilecek kompleks tedavi ihtiyacının da önüne geçilecektir.
- ÇAPRAŞIK DİŞLER ZAMANLA DÜZELİR Mİ?
- 10 yaş sonrasında görülen çapraşıklıkların kendiliğinden düzelmesi mümkün değildir. Muhakkak bir müdahale gerekir. Bu sebeple çapraşık dişler zamanla düzelmez.
